مةبةست
و
ئامانجةكات :
روَذهةلَاتي ناوةرِاست يةكيَكة لةو ناوضةكاني جيهان كة زوَر جار شةرِ و
ململانيَ تيَدا سةرهةلَدةدات. سياسةتةكاني نيَودةولَةتي بوَ رِيَطرتن لة
ململانيَكاني رِوَذهةلَاتي ناوةرِاست ثيَويست بة سياسةتيَكي نيَودةولَةتي
هةية. مةبةست لةم ثرِوَذةية بلَاوكردنةوةي دبلوَماسي ثاراستنة لة
روَذهةلَاتي ناوةراست. بيروَكةي"دبلوَماسي ثاراستن" هيَشتا باش نةناسراوة
جطة لة بازنةي ئةكاديمياي ثةيوةندييةكاني نيَودةولَةتي، ثيَضةوانةي شةرِي
ثارا ستنة (هيَرشي ثاراستن) و بةكارهيَناني هوَكارةكاني دبلوَماسي لة يةكةم
جار دةبيَتة هوَي نةهيَشتني ململانيَ، بةبيَ بةكارهيَناني هيَرشي سةربازي
ثيَوةرةكان بوَ دبلوَماسي ثاراستن دةكريَت سياسةتي هاريكاري لةخوَ بكريَت
بةدةست ثيَشخةري دةولَةت، رِيَكخراوة فرةنةتةوةكان، و ريَكخراوةكاني
ناحكوومي، وةكو دروستكردني سيستةمي ضاوديَري، كوَكردنةوةي زانياري،
شيكردنةوة. ثةرةثيَداني سيستةمي زةنطي ثيَشوةخت لةو ناوضانةي كة هيَماي
ململانيَ ئاماذةي ثيَكراوة، ثيَوةريَكي طرنطي ترة. هةروةها لةبةرضاوطرتني
ضالاكيةكاني ثةيوةنددار بة دبلوَماسي ثاراستن وةكو، طفتوطوَي دبلوَماسي بوَ
نةهيَشتني ململانيَ و، لة بارودوَخي لة ناكاو، ريَطرتن لة بلَاوكردنةوةي
هيَز. مةودايةك كة بوَ دبلوَماسي ثاراستن هةولَةكاني نيَودةولَةتين بوَ
ضاكسازي لة رِذيَمةكاني ناوخوَيي، بوَ كةم كردنةوةي مةترسي ململانيَ..
ريَكخراوي ئاسايش و هاريكاري لة ئةوروثا (OSCE)
وةكو سةركةوتووترين نموونة بوَ دبلوَماسي ثاراستن تا ئيَستا سةيرى
دةكريَت. ضالاكيةكاني بوونيادناني ئاشتي لة ناوضةكاني وةكو ئةفغانستان و
عيَراق ضةرطةي سةرنج راكيَشانة لة لايةن كوَمةلَطاي نيَودةولَةتيةوة،
هةرضةندة، بايةخ ثيَداني ئيَستا بة سياسةتةكاني دواي ململانيَ.
بةثيَضةوانةي ئةمةش،
MEP،
لةكاتيَكدا هاريكاريكردني ضالاكيةكاني بوونيادناني ئاشتي، رِيَطرتني
ململانيَ وةكو بابةتيَكي زوَر طرنط دةطريَتة خوَ.
لة
كاتي ململانيَكاندا 75% ي قوربانيةكان خةلَكي سظيلن. رِيَطرتن لة ململانيَ
دةكريَت زوَر طونجاوترة بوَ خةلَكي روَذهةلَاتي ناوةراست، وةك
ئيدارةكردني ململانيَكة دواي سةرهلَداني. بيروَكةي دبلوَماسي ثاراستن
تواناي هةية كة ببيَتة سياسةتيَكي كاريطةر بوَ ناساندني ( ئاسايشي مروَظ )
كة ستونيَكة لة سياسةتي دةرةوةي ذاثوَن.
وةكو باش زانراوة، ذمارةيةكي زوَر لة ململانيَي توند لة رِوَذهةلَاتي
ناوةرِاست سةري هةلَداوة دواي كوَتايي "جةنطي سارد"، و ململانيَي فةلةستين و
ئيسرائيل بوَ ماوةي ضةند دةهةيةك مايتةوة بةبيَ ضارةسةري. هةرضةندة ئةمة
ئةوة ناطةيةنيَ كة هةموو روَذهةلَاتي ناوةرِاست لة ذيَر ئاطرداية.
ثيَشبينيةكاني ئايندة ئةوة نيشان دةدات كة رِيَطرتن لة ململانيَ طرنطيةكي
بةرضاوي هةية لة جيهان و زياتر
ئةمروَ
لة روَذهةلَاتي ناوةراستدا .
بوَ
بةرذةوةندي بةرةوثيَش ضووني, ذاثوَن ثيَويستة ثةردةوام بيَت لة ثةيوةندي
دوَستايةتي لةطةلَ ئةمريكا و دةولَةتةكاني روَذهةلَاتي ناوةرِاست. دبلوَماسي
ثاراستن لةوانةية ببيَتة سياسةتيَك كة دةكريَت هةموو ثارتةكان هاوبةشي
بكةن لةطةلَ دةولَةتةكان و خةلَكي رِوَذهةلَاتي ناوةرِاست.
ئيَم ئي ثي (MEP)
دةخوازيَت زياتر فيَربيَت دةربارةي دبلوَماسي ثاراستن لة كيَسةكاني
ئةوروثي. هةروةها لة هةولَدانداية بوَ دوَزينةوةي شيَوةي ئةلتةرناتيظيَك
بوَ هاريكاريكردن لةطةلَ ئةمريكا كة ببيَتة هاوثةيمانيةكي طرنط وةك ثيَشوتر
.
ئيَم ئي ثي (MEP)
هةولَدةدات بوَ هاوكاريكردن لةطةلَ ليَكوليَنةرةكاني روَذهةلَاتي ناوةراست،
ئاسيا، و رِوَذئاوا.
مةبةستيَكي طرنطي تري ئيَم ئي ثي (MEP) يةكخستني ثةيوةندييةكاني نيَودةولَةتية
لةطةلَ ليَكوَلينةوةكاني روَذهةلَاتي ناوةراست. ئةمةش لةبةر ئةوةي كة
روَذهةلَاتي ناوةراست بواريَكي نويَية بوَ ليَكوَلينةوة بوَ زوَريَك لة
ليَكولةرةوةكاني
ثةيوةندييةكاني نيَودةولَةتي، و هةتا لة نيَو
ليَكولةرةوةكاني ئيَستاش، دبلوَماسي ثاراستن ثيروَكةيةكي تازةية بوَ
زوَربةي زوَريان .
رِووبةرِوو بوونةوةكاني ئيَم ئي ثي (MEP)
بوَ داكوَكي كردن لة بيروَكةي رِيَطرتن لة ململانيَ بوَ ذاثوَن و
كوَمةلَطاي نيَودةولَةتي، و هةولَدان بوَ طوَرِان و طرتنةخوَي كةيسي
رِوَذهةلَاتي ناوةرِاست.
|